vrijdag 24 april 2009

Diogenes

Detail: Portret van Diogenes van Sinope (404 - 323), zittend in zijn ton. Het lampje waarmee hij naar mensen zocht is zijn vaste attribuut. Net als Sokrates was ook hij een zoekende en hardop denkende (straat)filosoof. Deze filosofen zijn inmiddels uitgestorven.
John William Waterhouse (1849 - 1917) moet het vooral hebben van anekdotes, van sfeer en bij nader inzien van vorm. De ronde vorm wordt een aantal keren herhaald: in de parasol bijvoorbeeld (detail).
En in het patroon van de japon die deze vrouw draagt (tig-keer). Aanvankelijk dacht ik dat ze iets in haar hand hield.
Diogenes
, geschilderd in 1882, kunt u in het Groninger Museum bewonderen, maar dan moet u snel zijn want de tentoonstelling is bijna ten einde (3 mei is de laatste dag).
Hamydryad hangt er ook. Een dryade is een boomnimf in de Griekse mythologie die wel lang kon leven maar niet onsterfelijk was zoals Zeus of Apollon. Als de eik sterft, sterft de boomnimf ook. Deze boomnimf wordt uit haar veilige omgeving gelokt door een panfluit. Pan is de god van het bos, van de natuur (zoals wij haar graag zien). Zijn geluiden brengen paniek voort (zegt de stem van de audiofoon).
Dit schilderij, geschilderd in 1893, doet me denken aan twee recente werken (2007) van Juul Kraijer. Ze waren onlangs te zien in het Cobra Museum in Amstelveen. Bij Kraijer is de metamorfose van boom naar vrouw vollediger dan bij Waterhouse.
Bij de negentiende-eeuwse schilder zie je een vrouw die uit een boom stapt, in de werken van Kraijer is dat niet het geval: vrouw en boom (of man en boom) zijn een. Ook bij Juul Kraijer is er sprake van mysterie en lot (destiny), maar subtieler, aarzelender: geheel in overeenkomst met haar tekeningen in houtskool of pastel. Haar werk laat ook veel meer te raden over: minder is meer.
Link: Betoverd door Vrouwen

zondag 12 april 2009

Groenink

Voor mij ome Rijkman. Hij schildert al vanaf zijn veertiende. Hij heeft het geleerd van Andries Worst. Groenink is inmiddels negentig. Een fragiele man die nog steeds iets onverzettelijks uitstraalt.
Zijn vrouw - voor mij tante Roelie, oudere zuster van mijn moeder - is vorig jaar overleden. Beiden zijn mij even dierbaar. Ik heb als kind vaak bij hen gelogeerd. Later, veel later was de Looyersgracht de plek waar de familieleden op nieuwjaarsdag elkaar ontmoetten: ooms en tantes, neven en nichten en aangetrouwden. De laaste jaren werd dat minder. Ze verhuisden naar Nijenstede, een verzorgingstehuis, op loopafstand van de Looyersgracht.

Vandaag ben ik bij hem op bezoek geweest: op eerste Paasdag. Hij kwam net uit Bethel, het kerkje dat nog steeds bestaat. Twaalf uur: we deelden de eenpersoonsmaaltijd, ik kreeg het plakje rollade op mijn bord - dat vlees is zo droog, dat krijg ik niet weg - en samen aten we de gebakken aardappeltjes en de appelcompote. Hij bad in stilte en ik vouwde mijn handen.
We hebben het vooral over zijn schilderijen gehad. Zijn woning hangt er vol mee. En natuurlijk over Roelie, zijn vrouw en mijn tante. Over niet al te lange tijd - ik ben een oude man - wordt hij weer met haar verenigd. Raadselachtig toch, zo te kunnen geloven.

Dit schilderij heb ik nooit eerder gezien. Heldere vormen met durf geschilderd, kijk maar eens naar de losse toets. Net geen Haagse school, ook geen Weissenbruch maar toch, de aanzet is er. Het werk van Groenink is kleurrijker, minder grijs. Geschilderd en plein air. Beide schilderijen zijn op Schiermonnikoog geschilderd, eind jaren tachtig (de data krijg ik nog van hem te horen). De afbeelding bovenaan is een detail van het schilderij dat ik hier als tweede heb neergezet.

zaterdag 11 april 2009

Elixer

Voordat je de expositieruimte betreedt, word je verzocht om je schoenen uit te trekken. Als je de gesluierde ruimte betreedt, begrijp je waarom: het is een grote chillroom. Voordat je het weet, word je ondergedompeld in een oceaan van continue veranderende beelden en trance-achtige muziek.
Een bonte kleurrijke wereld trekt aan je voorbij: vruchten, planten, bloemen, hemel en aarde. Vrouwenlichamen waarop nu eens wordt ingezoomd, dan weer uitgezoomd. Close-ups van gezichten en vooral geopende monden. Voeten die samensmelten, lichamen die in elkaar overvloeien. Alles lijkt onderhevig aan een Escherachtig spel van verdubbeling en metamorfose.
Op de vloerbedekking liggen langwerpige kussens. In een ruimte bevinden zich twee stapels tapijten die lijken op terrasvormige eilanden. Daarop kunnen de bezoekers gaan liggen om vervolgens hun blik omhoog te richten: daar stroomt het leven aan je voorbij op een scherm dat zelf een orgaan lijkt.
Ook in dit Gesamstkunstwerk komen vrouwen voor die zich in het water bevinden, maar wat een verschil met de Ophelia's in het MMKA (Arnhem). Daar overheerst de melancholie, hier levensvreugde en exaltatie over het leven zelf: een eerbetoon aan hemel en aarde als een betoverende metamorfose van al wat is.
De videobeelden worden geprojecteerd op de vloer, op het plafond, op drie wanden tegelijk: op en door een sluier van vitrage gordijnen.
Elixer, Het video-organisme van Pipilotti Rist, is een buitengewoon mooie overzichtstentoonstelling geworden, even sensueel als meditatief. Pipilotti Rist, Rotterdam en Nederland kunnen er alledrie trots op zijn.
Ik heb veel jonge mensen gezien, geen grijzende dames of kalende heren (ik heb even niet in de spiegel gekeken). Wel jengelende kinderen gehoord (die vonden het toch wat minder boeiend).
Link: www.boijmans.nl

vrijdag 10 april 2009

Rood & Zwart

Locatie Dennenrode, uit de serie Rood en Zwart (2008).
Dit werk van mij hangt in de Boesner Salon II (zie onder).
Link: Rood & Zwart

zondag 5 april 2009

Ophelia

Dit prachtige boekwerk heb ik vanmiddag aangeschaft in het Museum voor Moderne Kunst in Arnhem (MMKA). Ophelia gaat over Sehnsucht, melancholie en doodsverlangen. Kunstenaars als Desiree Dolron, Iris van Dongen (ook in het museum van Schiedam te zien), Pipilotti Rist (ook te zien in Den Haag), Gregory Crewdson, Erik Odijk, Amie Dicke en vele andere kunstenaars laten zien dat de romantiek die schuilgaat in melancholie, doodsverlangen en onvervalste Sehnsucht nog springlevend is. Decadentie en metamorfose vervullen de hoofdrol in foto’s, tekeningen, video’s en driedimensionale beelden.Ik wilde een detailfoto nemen van een werk van Juul Kraijer toen ik in het glas dat voor de krijttekening zat een ander kunstwerk zag: een object van Amie Dicke. Toen kwam er ook nog een jonge vrouw bij staan. Geen trucage of photoshopping dus.
Juul Kraijer maakt hele mooie, intrigerende tekeningen. Metamorfose is een belangrijk thema in haar werk. Haar vrouwen lijken somnabuul, ze dromen, ze zijn niet van deze wereld. Ze zijn bijna anoniem. Maar ze hebben ook altijd een attribuut bij zich: visjes, motten, ogen. Vaak in grote hoeveelheden. Ze heeft nu ook een tentoonstelling in het Cobra museum in Amstelveen.
Het werk van Amie Dicke is harder van toon, ze snijdt in uitvergrote foto's van modellen. Haar werk wordt ook wel gothic genoemd. Dit werk heet Submissive (2008). Het is vooral suggestief.
Indrukwekkend deze tentoonstelling, ik heb er jaren op gewacht: ik houd me al een paar jaar bezig met een aantal van deze kunstenaars. De Ophelia van John Everett Millais hing vorig jaar in het Van Gogh. Over deze tentoonstelling heb ik nog een stukje geschreven op deze site.
Er is ook video-clip te zien van Nick Cave & Kylie Minogue: Where the wild roses grow. De clip van J. P. Harvey heb ik hier niet gezien, laat staan gehoord: Down by the water. En een andere versie van dezelfde song: Down by the water.

zaterdag 4 april 2009

Boesner Salon II, 2009

Eye-catcher: dit is een detail van een schilderij à la Pollock. Het is gemaakt door Arlaque de Clerque. Het schilderij staat net naast de ingang van Boesner. Het rust op een ezel.
Donderdagavond 2 april was de opening van de tentoonstelling die Boesner nu voor de tweede keer heeft georganiseerd. De kwaliteit van de werken varieert nogal, maar daar houd ik wel van. Ieder mag zijn of haar eigen keuze maken.
Tijdens de opening heb ik kennis gemaakt met Anja van de Poll. Zij stapte heel kordaat op me af en vroeg me waar mijn werk hing of stond. Ik wees haar op mijn fotocollage van de gevel van Dennenrode. Vervolgens liet zij mij haar werk zien, dat was klein en kleurrijk maar ze had een hele wand tot haar beschikking (de wand was hooguit 50 cm breed). Ze moest er zelf om lachen. Doorgaans maakt ze groter werk, vertelde ze. Onze ontmoeting leidde tot een andere ontmoeting, nu met Rogier Samuels. Hij maakt grotesken of monsters, en dat doet hij op een overtuigende manier. Maar ik begin met de varkens. Dat waren er drie. Dit varken krijgt van mij de eerste prijs. Vlees in de vorm van een varken, ingesnoerd door touw: als ging het om een rollade. Het levensdoel van een varken is gevangenschap. Alleen de krulstaart ontsnapt aan deze boeien maar dat is schijn, want de lus om de krulstaart vormt zowel het begin als het eind van het touw. Je zou het de ontknoping kunnen noemen. Het is geschilderd door Cor Visser en de titel is Piggy wiggy, techniek: acryl op paneel. Er staat geen jaartal bij.Het tweede varken - Made in China-Zeug - trekt alle aandacht naar zich toe. Kijk hier maar eens naar. Zeug met biggetjes oftwel de belegering van de moeder. Biggetjes als parasieten. Ik kon niet op het woord zeug komen dus sloeg ik aan het googlen. De eerste hit op varken vrouwtje was een spreekbeurt van Kim Detollenaere. Dank je wel Kim. Pas daarna zag ik dat het woord zeug ook in de titel voorkwam. Vrije interpretatie: dit schilderij gaat niet over varkens, het gaat over Chinezen die worden ingehuurd door de Kunstfabriek en onder die naam werk verkopen. Nou ja, verkopen. Aanleveren. Zij produceren werk in opdracht van de Kunstfabriek die het vervolgens verkoopt. Deze schilders kunnen schilderen maar ze hebben zich in dienst gesteld van Nederlandse opdrachtgevers. Waar op zich niets mis mee is. Naar Nederlandse maatstaven worden ze onderbetaald, in China kunnen ze er van leven. Als je van betaalbare kitsch houdt, moet je hier zijn. Geen intellectuele camp maar uiting van een plaatjescultuur die niet geënt is op de inspiratie van het individu maar op de imitatie van wat al bestaat: als foto of als schilderij.
Made in China - Zeug
is te koop voor 1950 euro. Het olieverschilderij is gemaakt door Maartje Meerman in 2008. Het derde varken is een illustratie uit Wilbur Kuik. Het is gemaakt door Peter Brouwers. Dit varken is het varken zoals wij het graag zien. Zeker als wij verhalen vertellen aan onze kinderen. Het nostalgische varken gezien door de bril van Vader vertelt aan vierjarigen. Geef mij dan maar de spreekbuurt van Kim.
Dit is het monster dat alles verslindt, gemaakt door Rogier Samuels. Het is een hele klus geweest, dat is duidelijk. Vooraf schetsen maken, modellen maken, dan de mallen, ook van de details, dan de mallen volgieten met kunststof en alles in elkaar zetten.
Saillant detail: het oog kan bewegen, dat wil zeggen: het kan in verschillende standen worden gezet. Hij zou eens moeten kijken op de site van Sergey Engel die ook zulke fantastische, alienachtige wezens maakt: hij tekent ze op papier. Ik heb hem bezig gezien op AAF 2008. Hij zat op de vloer van GO Gallery te tekenen: de ene tekening na de andere.
Links
Anja van de Pol (vooral omdat ze zo helder schrijft over wat haar drijft, zie bijvoorbeeld Pastelkrijt):
Boesner Amsterdam
Rogier Samuels
Sergey Engel