Hier moest ik even naar kijken voordat tot me doordrong wat het voorstelde. Je zou er een gezin in kunnen zien, in deze kluwen die uit mensen bestaat. Ze staan dicht opeen, ze omarmen elkaar, ze laten elkaar niet los. Het werk van Van Herwaarden gaat over het interpreteren van menselijk gedrag. Onze maatschappij lijkt los zand, wat relaties betreft, maar de sociale media hebben die visie toch enigszins gecorrigeerd. Denk maar aan de spontane zoektocht naar Thio in Amsterdam. Mensen kunnen nog steeds een eenheid vormen, voor langere of kortere duur. En de kern van de samenleving blijkt nog steeds het gezin te zijn. Maar die (familie)banden hebben ook een keerzijde en vooral die keerzijde beklemtoont Van Herwaarden in haar werk: relaties hebben twee gezichten. Dat geldt voor familieleden, vrienden maar ook voor collega’s of sportgenoten. Op welk moment gaat heldenverering over in schaamteloos toeeigenen? Wanneer gaat genegenheid over in onderdrukking? Liefde en adoratie kun je analyseren door gedrag te bestuderen want liefde is – net als God, natuur en identiteit (het Ik) – een lastig fenomeen. Emoties zijn ons allen bekend maar hoe bestudeer je emoties?
Op de achtergrond zie je de uitvergrote projectie van een van haar werken. Het imponeert. Misschien is dat wel de volgende stap in haar werk, dat Van Herwaarden op groter formaat gaat werken. Op deze opname zie je trouwens erg goed dat de figuren uit een stuk papier zijn gevormd. De materie waaruit de figuren bestaan is gelijk. En de touwen die je ziet – het zijn in werkelijkheid dunne draadjes – zijn de leidingen naar boven. Ze hangen er nu slap bij maar daar kan verandering in komen. Je kunt ze interpreteren als de motieven en de impulsen waardoor de personages in het leven worden geleid. Je zou van leidraad kunnen spreken, maar dan in het meervoud.
Hoe vaak heeft Caren van Herwaarden het al niet getekend, die kring van mensen, vaak van bovenaf gezien. Nu zie ik het letterlijk voor me. De dame in het blauw is lang aan het woord, ze heeft heel wat te vertellen. Ik ben altijd meer geïnteresseerd in wat mensen doen dan wat ze zeggen. Dat zegt vaak meer. Het valt me op hoeveel mensen hun armen over elkaar hebben geslagen. Ook de leeftijd van het publiek springt in het oog: nagenoeg allen zijn de vijfenveertig gepasseerd, zo niet de vijftig. Het publiek is wit en dat valt me waarschijnlijk op omdat ik zelf in de Bijlmer woon.
Voordat iedereen de galerie binnen komt, neem ik alvast een kijkje. Mooi werk, compacter lijkt het te worden, urgenter. De lichamen zijn vaak donkerder, intenser, dreigender misschien wel: de lading is zwaarder. Soms is de verstrengeling verstikkend. Ook de nieuwste werken van Van Herwaarden zijn nog steeds getekend, gewassen zelfs. Een mooie uitdrukking in dit verband.
Deze dame nipt aan haar glas. Ze is opgenomen in de voorstelling van het spiegelende glas. Alleen zichtbaar onder een bepaalde hoek.
Blijf! is de titel van de catalogus van Caren van Herwaarden. Deze catalogus is op zondag 20 maart gepresenteerd in museum De Pont in Tilburg. Het is een prachtig boekwerk geworden. Geheel in de geest van Van Herwaarden: ze heeft er zelf veel aandacht aan besteed (soms tot wanhoop van de vormgever). Ook de fotografie laat niets te wensen over: perfect.
Toch mis ik iets: het overzicht. Ik zou graag een overzicht willen zien van het werk dat Van Herwaarden tot nu toe heeft gemaakt. Met behulp daarvan zou je haar ontwikkeling als kunstenaar kunnen volgen. Wellicht moet ik nog even geduld oefenen. Voorlopig moet ik het doen met haar website.
