Orgelpark

Vandaag met Hans Mulder een concert van Wiersinga op het Verschueren-orgel in het Orgelpark beluisterd. Het bezoek was zeer de moeite waard.

Niet alleen vanwege de orgelmuziek: ook het interieur van de voormalige Gereformeerde kerk is een genot voor het oog. Een hele mooie combinatie van verschillende tinten groen, geel en rood.
Erwin Wiersinga speelde stukken (transcripties van bestaande composities) van César Franck, Maurice Ravel en van Bela Bartok. Vooral Tanz-Suite van Bartok was indrukwekkend.

De melodielijn die steeds weer wordt onderbroken, de dissonanten die elkaar lijken te verdringen, de wisselende tempi en dan het orgel zelf dat qua klank goed past bij het werk van Bartok. Als je de dispositie naleest, dan besef je pas dat zo’n orgel eigenlijk een heel orkest vertegenwoordigt. In dit geval gaat het om een Verschueren-orgel.

Waar ik trouwens de hele tijd aan moest denken, telkens als ik naar het orgel keek - we zaten in de zaal beneden - was het werk van Lyonel Feiniger. Feiniger maakte destijds deel uit van der Blaue Reiter en hij had een heel eigen kijk op de wereld. Orde, ritme en vlakken: daaruit bestaan zijn schilderijen. Hij was zowel Amerikaan als puritein. En natuurlijk estheet.
Misschien dat deze kerk die vol staat met orgels me daarom aan hem deed denken. Maar er was nog een detail dat ik niet kan laten zien omdat ik er geen detailfoto van heb gemaakt. Dat was het licht dat door de vensters naar binnen viel en dat heel langzaam verschoof op de beide zijmuren, links en rechts van het orgel: abstracte vlakken met hier en daar wat donkere silhouetten van de orgelpijpen. Fascinerend.
Jan Brokken heeft trouwens een boek geschreven waarin Feiniger de hoofdrol speelt. Het is in 2008 gepubliceerd. Daarover een volgende keer meer.

Crash (2)

Op woensdag 25 februari stortte een Boeing 737 van Turkish Airlines neer bij de Polderbaan van Schiphol. Dat was om 10.31 uur, ik hoorde het een uur later in de hal van het buurtcentrum waar ik werk.
Twee dagen later heb ik Bas Benders geholpen bij het digitaliseren van opnamen die hij zelf had gemaakt van zijn werk. Twee ervan gingen over vliegtuigen. Panic Airlines staat op de staartvleugel van het vliegtuig (bovenste foto).

Weg van Passie (1)

Een tekening van Caren van Herwaarden hangt op een mooie plek. In een nisje, op de foto nog net zichtbaar: rechts van de abt van trappistenklooster Onze Lieve Vrouw van Koningshoeven in Berkel-Enschot.

Haar werk sluit mooi aan bij het thema van deze expositie: de veertien staties van Albert Servaes (1883 – 1966). Ze zijn veertig dagen te zien zijn in de Grote Kerk van Breda.

Dit werk van Van Herwaarden - But we try - ligt in een van de vitrinekasten. Het thema van haar tekeningen is meer dan eens troost. Troost vinden in het feit dat je je gedragen weet.

Het werk van Albert Servaes werd destijds – nu 90 jaar geleden – niet erg enthousiast ontvangen. Het was te hard, er werd te veel nadruk gelegd op het lijden, vooral in de manier waarop het werd verbeeld: dit expressionisme was te meedogenloos.
De abt vertelde dat een blinde monnik het werk van Servaes heeft herontdekt, zijn hand gleed er langs en hij vroeg zich steeds af wat het was (ze stonden ergens achteraf, tegen een muur ergens in het trappistenklooster).
Geheel onomstreden is deze kunstenaar niet. Hoewel men hem wel als eerste Belgische expressionist erkent, vatte hij tijdens de Tweede Wereldoorlog sympathie op voor het nazisme. Dat is hem nadien niet in dank afgenomen. Van Herwaarden heb ik nauwelijks gesproken, Marc Mulders evenmin maar ik heb wel gesproken met drie trappister monniken. Van broeder Switra Thomas heb ik het e-mailadres gekregen. Ook zag ik een monnik die in de weer was met een spiegelreflexcamera. Dus geheel afgesloten van de moderne wereld leven deze monniken al lang niet meer.Een blik op de website van de abdij leert echter dat ze ’s ochtends om kwart over vier uur opstaan. En dat er tussen nachtwake en dagsluiting vijf momenten zijn waarop er wordt gebeden: metten (om half vijf), lauden (om zeven uur), terts om kwart voor negen), sext (om twaalf uur), noon (om half drie) en vespers (om kwart voor zes). De middagrust duurt anderhalf uur. In de middaguren wordt er gewerkt: er wordt bier gebrouwen.

Aan vrije tijd besteden de monniken drie kwartier, net voor het slapen gaan: om half acht. Ritme maar vooral regelmaat is erg belangrijk.

Na het officiële gedeelte werd er vooral La Trappe gedronken. Dat smaakte naar meer. Zie de site.

Links

De Grote Kerk van Breda
Abdij Koningshoeven
La Trappe

Weg van Passie (2)

Dit is een detail van een van de acht aquareltekeningen van Marc Mulders. Ook dit werk hangt in de Grote Kerk van Breda. Dit is een groter detail.
En dit is een schilderij op zich. Wonderbaarlijk dit werk en zeker dit detail. De kleuren spatten ervan af. Pas als je er met je neus voor staat, zie je het eerste mensenpaar met de groene blaadjes voor de schaamstreek.

Dat mensenpaar is ongetwijfeld een citaat, maar ik kan het niet thuisbrengen (Vlaamse Primitieven of Lucas Cranach de Oude vermoed ik, ook al zijn de figuurtjes wat aan de slanke kant). Deze tekening is de enige die geen titel heeft (zonder titel 2009).

De serie van Marc Mulders is totaal tegengesteld aan de serie van Albert Servaes. In de veertien schilderijen van de kruisweg van Servaes staat het lijden centraal, geschilderd in donkere tonen en expressieve verfstreken.

In dit werk staat het orgasme van kleur centraal. Je zou het een heidense viering (extase) kunnen noemen van het christelijke lijden (kern).

Liever leg ik deze link. Dit is een schilderij van Tiepolo (let op de expressieve kracht van oranje en blauw), een van de grote rococo-schilders uit het Italië van de achttiende eeuw.
Dit schilderij lijkt op wat we tegenwoordig een collage noemen. De zwaarte van de bouwwerken (rechts), het beweeglijke van de figuren (let op de vleugels) en het rijm van de armen en de benen. De ritmische diagonaal. Oude mannen, jonge vrouwen, babies. Het sfumato van Leonardo. Marmer en menselijk vlees. En natuurlijk het verhevene.
Prachtig.
Links
Marc Mulders
Giambattista Tiepolo