zondag 14 juni 2009

Ladder

Paula dos Santos en José Estevao willen zich met deze installatie in hun atelier in Kruitberg blijkbaar onttrekken aan de zwaartekracht. Daarbij roepen ze Friedrich Nietzsche en Ludwig Wittgenstein te hulp. Wellicht dat deze filosofen onze gezichtspunten kunnen verhelderen.
Ze zijn als elkaars tegenpolen te beschouwen. Wittgenstein analyseert taal tot op het bot,
Nietzsche dompelt je onder in een orgie van retorische hoogstandjes.
Wittgenstein beschouwde zijn meest beroemd geworden geschrift als een ladder die je na lezing kunt wegdoen. De Tractatus als therapie. De zeven uitgangspunten zijn op Wikipedia te vinden. Ze zijn hoogst verleidelijk, vooral vanwege hun beknoptheid. De laatste is de meest bekende: Waar men niet over spreken kan, daarover moet men zwijgen. Wellicht dat beide kunstenaars hierop doelen.

In Also sprach Zarathustra heeft Friedrich Nietzsche het ook over treden (Stufen), maar dan als een middel om geestelijk hogerop te komen. Übermensch heeft een kwalijke klank gekregen maar zijn idee was dat de mens zich permanent zou moeten ontwikkelen, zodat hij het hoogste zou bereiken wat hij überhaupt bereiken kan. Daar is op zich niets mis mee. Integendeel zou ik zeggen.
Von allem Geschriebenen liebe ich nur das, was einer mit seinem Blute schreibt. Schreibe mit Blut: und du wirst erfahren. dass Blut Geist ist
. De eerste zin uit Vom Lesen und Schreiben van Die Reden Zarathustras. Welke schrijver schrijft er nog dergelijk proza? De enige die in de buurt komt is natuurlijk Peter Sloterdijk.

Of een laddertje van boomstammetjes het geëigende middel is, kun je je wel afvragen. Het stukje pvc is bijvoorbeeld heel wat minder opvallend dan het prikkeldraad dat om de ladder is gedrapeerd, maar juist dat detail lijkt op improvisatie te wijzen. Het prikkeldraad is echter toegevoegd als een extra belemmering om het doel te bereiken: schone handen houd je zeker niet (het bloed van Nietzsche).
Ik moet ook aan de ladder van Thomas denken, de viriele glazenwasser uit De Ondraaglijke Lichtheid van het Bestaan (1984) van Milan Kundera en de metaforen stapelen zich op tot een heuse Jacobsladder.

De anticlimax in de goede zin van het woord. Dit laddertje was het afgelopen weekend te koop bij K, de mini-supermarkt in Echtenstein. Het is niet door Bert Jacobs gemaakt maar door een van zijn leveranciers.

Info
  • Het Heilige Moeten, een biografie van Ray Monk is zeer de moeite waard. Uitgegeven in 1990 en het jaar daarop al door Ronald Jonkers in het Nederlands vertaald.
  • Deze prachtige foto van Nietzsche is een van de zestien foto's die gemaakt zijn door de kunstenaar Hans Olde toen hij van juni tot augustus in 1899 in Weimar.verbleef om er portretten van Nietzsche te maken. Uiteraard onder het toeziend oog van mevrouw Forster, de zuster van Nietzsche. Let ook even op het blokpatroon in de leuning van de stoel waarop Nietzsche zit: het lijkt op een laddertje.